İncelediğim bu makalede yazar, Rusya’da Putin öncesi dönemden başlayarak günümüze kadar olan süreci ele almış; bu süreçte yaşanan olaylar silsilesini ve bu olayların hâlen süren bir savaşa nasıl yol açtığını araştırmış. Olayların Ukrayna’yı destekleyen çoğunluğun aksine Rusya’nın açısından yorumlanmasını, farklı bir bakış açısı kazanmamız adına gerekli gördüm ve bu da -dürüst olmak gerekirse- subjektif olarak yazılmış bu makaleyi incelememin en önemli nedeni oldu.
Makale 5 bölümde incelenmiş; ilk bölümde Rusya’nın SSCB dönemi, Putin öncesinde yaşanan olaylar ve Putin’in nasıl iktidara geldiği anlatılmıştır. 19. yüzyılda Rusya’nın durumu ve Stalin dönemindeki siyasi gelişmelerden kısaca bahsedilmiş. Bu dönem “kaotik” bir dönem olarak lanse edilmiş, yönetimdeki değişiklikler ve en sonunda Yuri Andropov ve sekreteri olarak da Mihail Gorbaçov, KGB (Devlet Güvenlik Komitesi) yönetimini devralmıştır.
Her ne kadar 1980’lerin başında ABD başkanı Ronald Reagan SSCB için “Kötülük Krallığı” dese de bu on yılın sonunda Gorbaçov ile yaptıkları karşılıklı ziyaretler barışın yaklaştığının işareti olarak algılanmıştır. Taraflar bu konuda olumlu bir yaklaşım sergilese de barışın sağlanması kolay olmamış, aksine işler çok daha karmaşık bir hâl almıştır. Çünkü Rusya, barışa yönelik adım atılması amacıyla G7, IMF, Dünya Bankası gibi birçok uluslararası örgüte dahil olmuş ancak NATO’nun doğuya yönelik gösterdiği genişleme politikası Rusya’da tabiri caizse bir “hayal kırıklığına” neden olmuştur. Uluslararası alanda krize neden olabilecek bu gibi olaylar yaşanırken Rusya’da ulusal açıdan da çeşitli zorluklar yaşanmıştır. Başkan Boris Yeltsin’in yetkilerini arttırması ve uyguladığı yanlış politikalar sonucu Rus rublesi %25’e yakın bir değer kaybı yaşamış, bu da protestolara neden olunca Yeltsin, Vladimir Putin’i halefi olarak göstererek siyaset sahnesinden çekilmiş ve böylece Putin dönemi başlamıştır.
Yazının ikinci bölümünde Putin’in siyasi kişiliği ve istihbarat geçmişi ele alınmış. Putin’in mevcut politikalardaki iş birliğini yetersiz bulması ve bundan yakınmasından bahsedilmiş ve Batı, kelimenin tam anlamıyla “kötülenmiştir”. Bu bağlamda Batı’nın Ukrayna Savaşı’nda Rusya’ya karşı aldığı tavrın şaşırtıcı olmadığı, aksine tarihin tekerrür ettiği anlatılmış. Makalenin yalnızca ikinci bölümü bile yazının öznel bir anlatım kullandığını gözler önüne seriyor.
Üçüncü bölümde Rusya-Ukrayna arası ilişkileri incelenmiş ve Ukrayna’daki her iktidar değişikliğinin ayrı ayrı siyasi krizlere ve protestolara neden olduğu belirtilmiştir. Bana kalırsa bunun yaşanması normaldir, çünkü halkın bir kesimi Rusya ile uzun zamandır süregelen beraberliğin devamını isterken bir diğer kesimi de yönünü Batı’ya çevirmek istemektedir. Böyle bir ortamda -iki taraf da birbirine taban tabana zıt olduğundan- herkesin memnun edilmesi mümkün olmayacağından krizlerin yaşanmasından daha doğal bir şey yoktur.
Dördüncü ve beşinci bölümlerde ise Rusya’nın jeopolitik konumu ve Rusya’yı savaşa götüren sebeplere değinilmiş. Rusya’nın Batı tarafından “iflas etmiş bir tüccarın malları” muamelesi görmesi; Avrupa’nın, Rusya’nın görüşlerini önemsememesi ve doğuya yönelik genişlemeye devam etmesi ve hem Avrupa’nın hem de ABD’nin, barış sağlanması için Rusya’nın gösterdiği kadar özveri göstermemesi savaşın en önemli nedenleri olarak sıralanmıştır. Bu gelişmelerin bir kısmının Putin döneminde yaşanmasına karşın, büyük çoğunluğunun Putin öncesi döneme dayanması da bize Putin’in hareketlerinin sebep değil, sonuç olduğunu gösteriyor.
Açıkçası hem gündelik yaşamımızda hem de sosyal bilimlerin çeşitli dallarında (tarih, hukuk, uluslararası ilişkiler vb.) yaşanan her türlü anlaşmazlıkta doğru kararı vermek için tarafların nedenlerinin iyi incelenmesi gerektiğini düşünüyorum. Bu açıdan bakınca okuyup inceleyen herkesin olaylara bakış açısını geliştirecek bir yazı olduğunu ve böyle bir makalenin var olmasının gerekli olduğu görüşündeyim.
Makaleye buradan ulaşabilirsiniz.
