Karışıklık Öncesi
İngiliz ve Batı emperyalizminden uzak Çin daha “Beyazların barbar kraliçesi” ile karşılaşmamıştı. 18.yy içerisinde günümüzdeki gibi dünyaya kıyasla kalabalık bir yapıya sahip olan bir Çin ve “üzerinde güneş batmayan imparatorluk” adını almaya giden adımlardan birini atan bir Birleşik Krallık vardı. 1858’de İngilizler Hindistan’ı sömürmeye başladı ve bu Britanya Hindistanı’nın sınırları Çin’e kadar dayandı. O zamanlar Çin ile çeşitli ticaretler güden Büyük Britanya özellikle Çay ticaretini günden güne arttırıyordu.
(İşin temelini oluşturduk bu kısımda, şimdi yaşananlara ve Hong Kong kısmına gelelim)
Afyon Savaşları
Çay ödemesini gümüş ve değerli madenlerle yapan Çin bunu karşılığında Birleşik Krallık’tan bir şey almıyordu. Bu da Birleşik Krallığı kendilerinde yasaklı olduğu afyonu, sömürgesi olan Hindistan üzerinden Çin’e ticaretini yapmaya itti. İlk başta tıp alanında kullanılan afyon akabinde halk tarafından da kullanılmaya başladı. Anne babaların çocuklarına uslu durması karşılığında verdiği bir ödüldü. Bu eylemlerin sonrasında, sokaklarda yerlerde yatan bağımlılara neden oldu. Çin hükümetinin durumun farkına varıp afyon ticaretini yasaklayıp bunu önüne geçmek için de büyük adımlar attı. Üst düzey yetkilere sahip müfettişler 1500 ton afyonu denize döktü, afyon ticareti yapan kişilere idam cezası verildi. Bunun üzerine İngiltere çok büyük bir ticari gelir kaynağı olan afyonu Çin’e satmaktan vaz geçmek istememesi ve İngiliz tüccarları bahane göstererek Çin’e savaş ilan etti.
İlk Afyon Savaşında kudretli donanması sayesinde yeni dünyalara hakimiyet sağlayan Birleşik Krallık bu savaşı kolay bir şekilde kazandı ve Çin hükümeti Nanking Antlaşması’nı imzalamak zorunda bırakıldı. Antlaşmada Hong Kong 99 yıllığına Britanya tarafından kiralandı ve birçok liman Avrupalı tüccarlara açıldı.
İleriki zamanlarda İngilizler bunların kendilerine yetmemesi üzerine bir Birleşik Krallık gemisinde 5 Çinlinin Birleşik Krallık bayrağını indirmesini gerekçe göstererek Çin ile İkinci Afyon savaşına girdi. Bundan fayda sağlamak isteyen Fransa, Çin’in iç bölgelerinde öldürülen Fransız bir misyonerin öldürülmesini neden göstererek savaşa dahil oldu. Yine kolay bir zafer alınan bu savaşta dayatılan Tientsin Antlaşması’nı kabul etmeyen Çine tekrar bir savaş açılarak İmparatora Pekin Antlaşması imzalatılarak önceki antlaşma kabul ettirilmiş oldu.
İç Savaş ve Modern Dünyada Hong Kong
Komünistler ve Milliyetçiler arasında çıkan Çin İç Savaşı ve bu iç savaş sürerken patlak veren İkinci Dünya Savaşı sırasında Japonya’ya karşı ortak tavır alan Çin Komünist tarafı, Milliyetçi taraf ve Hong Kong u elinde tutan Birleşik Krallık Faşist Japon İmparatorluğuna karşı birçok zorluğa rağmen bir direnç göstermişlerdir. Hong Kong dahil kıyı kısımları Japon işgaline uğrasa dahi savaş sonrasında Hong Kong İngiltere kontrolünde kalmaya devam etmiştir. 99 yıllık sürenin bitmesi ile de bu kiralama usulüne sıcak bakamayan Çin Halk Cumhuriyeti ve gündemde önemini koruyan BM kararı ile sömürgeleşmenin bitmesi için 1 devlet 2 sistem sistemine geçilmesi için anlaşıldı. Bu anlaşma Hong Kong’un gelişmiş liberal ekonomisine zarar vermeden ve Hong Kong’un (Çin’e kıyasla 15 kat fazla kişi başına düşen milli geliri var) sosyal yaşantısına “iç işlerine” karışmayacağını başka ülkeler ile ticari anlaşmalar yapabileceği kendi polisi ve lideri olabileceğini Çin’e bağlı özerk bir bölge olmasını vaat eden bir sistemdi. Her ne kadar bir süre vaatler uygulansa da günümüzde Şemsiye Eylemleri gibi Çin Halk Cumhuriyeti’nin bazı kanunları ve maddeleri yorumlamaya açık görüp müdahaleler etmesi girişiminde bu tür eylemleri görebiliyoruz. Sonuç olarak, Çin Halk Cumhuriyeti Hong Kong’u adım adım güçlendikçe, her otoriter hükümetin yapacağı gibi, yavaş yavaş işgal edecektir. Çin, büyük bir ekonomiye sahip olan bölgeyi Komünist sistemin zarar vermeyeceği bir şekilde sindirecek ve buna İngiliz asimilesini gerekçe göstermekten çekinmeyeceklerdir.
Kaynakça
19. yüzyılda Çin’de Avrupa tesirinin başlaması ve 1839 – 1842 Afyon savaşı
“Tek Devlet, İki Sistem” Politikası Çerçevesinde Hong Kong’un Statüsünün Analizi
Hong Kong tarihi: Afyon savaşlarından şemsiye eylemlerine
