AİK Uncategorized İkinci Dünya Savaşı ve Yeni Düzen

İkinci Dünya Savaşı ve Yeni Düzen

Categories:

İkinci Dünya Savaşı sonrası yeni bir dünya düzeni kurulmuştur. Bu yeni düzeninde Batı Bloku ABD önderliğinde, Doğu Bloku ise SSCB önderliğinde gelişmiştir. ABD ile özellikle Batı Avrupa ülkeleri arasındaki ilişkiler “transatlantik ilişkiler” olarak isimlendirilmektedir. ABD’nin yalnızlık politikası olarak adlandırılan Monroe Doktrini terk ederek Birinci Dünya Savaşı’na katılması transatlantik ilişkilerin ilk örneği olarak karşımıza çıkmaktadır.

 İkinci Dünya Savaşı’na kadar olan süreçte yeniden kendi içine dönen ABD, bu savaşla birlikte yeniden Avrupa’ya yakınlaşarak Avrupa ile ekonomik ve askeri temelli olarak transatlantik ilişkiler güçlenecektir. İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra SSCB, Doğu Avrupa ülkeleriyle olan ilişkilerini güçlendirerek kendi sosyalist ideolojisini yaymak için ekonomik, siyasi, kültürel ve askeri yönden bu ülkeleri kendi etkisi altına almak adına Doğu Avrupa ülkelerine destek olmuştur. Aynı şekilde ABD ise Batı Avrupa ülkelerine destek olmuştur.

 Truman Doktrini ile Batı Bloğundaki ülkelerin siyasi açıdan korunması amaçlanmıştır.  Bu bağlamda SSCB tehlikesine karşı NATO kurulmuş, Batı Avrupa’nın ABD’nin siyasi ve güvenlik lideri olduğunu kabul etmesi ile birlikte ABD tarafından Batı Avrupa’ya Marshall Yardımları yapılmıştır. Marshall Planı ile birlikte Avrupa’nın ekonomik açıdan gelişimini hızlandırmak için Avrupa Kalkınma Bankası kurulmuştur. Transatlantik ilişkiler; Soğuk Savaşın ilk yıllarından itibaren Amerika ve Kanada ile birlikte Batı Avrupa ülkeleri arasındaki yumuşak ve sert güvenlik alanlarını kapsayacak şekilde geliştirilmiş olan ortak biz duygusu temelindeki ilişkileri kapsar. Genel olarak ortak “biz” duygusu oluşturulmaya çalışılsa da bu ilişkilerde çatışmalar, uyuşmazlıklar da söz konusu olmuştur. 

 Soğuk Savaşın bitmesi ile birlikte ortada bir SSCB ya da sosyalist bir tehdit kalmadığından NATO’nun konumu hem Avrupa’da hem de ABD’de tartışılmış, Avrupa’nın ABD’den ve NATO’dan bağımsız bir AB düşüncesinin gelişmesi ABD ile AB arasında anlaşmazlığa yol açmıştır. Ayrıca ABD’nin 2003 yılında Irak’a karşı başlattığı savaş AB tarafından “dış politikada silahlı kuvvet kullanmama” politikası sebebiyle desteklenmemiştir. Genel olarak AB dış politikada çözümleri BM Genel Konseyi’nin verdiği kararlarla daha diplomatik yönden çözmeyi amaçlarken, ABD ise daha çok silahlı kuvvet kullanımıyla çözmeye yatkındır. 

 Bu dış politikadaki farklılık devletlerin tarihsel süreçleri ile de yakından alakalıdır. Avrupa’nın savaşlarla gelişen tarihi ve en son iki tane dünya savaşının çıkmasıyla uğranılan zararlar AB’yi daha barışçıl yöntemlere sevk etmektedir. ABD de ise Cumhuriyet Parti yönetimleri daha savaşçıl dış politikalar izlemiş, bu savaşçıl politikalar AB tarafından desteklenmemiştir. Demokrat Parti yönetimleri ise daha barışçıl yöntemler izlemiştir ve bu dönemde transatlantik ilişkilerin daha uyumlu ilerlediği gözlemlenmiştir. Örneğin İran ile Obama döneminde başlatılan nükleer müzakere süreci transatlantik ortakların uyum içinde çalıştığı bir dönem olmuştur. Yine iklim değişikliği ile mücadele edilmesi ve Paris İklim Antlaşması Obama ile Avrupalı mevkidaşları ile birlikte uyum içerisinde başlatılmış ancak Trump yönetiminin bu antlaşmadan çekilmesi büyük eleştiriler toplamış ve transatlantik ilişkilerde tansiyonu arttırmıştır. Transatlantik ilişkilerde uyuşmazlıkların çözümü Soğuk Savaş sonrası dönemde daha çok karşılıklı ekonomik bağımlılık ile olmuştur. Kriz dönemlerinde transatlantik ilişkilerin oynadığı olumlu rol ise bu ilişkilerin ne denli yoğun olduğu ile ilgilidir. 

 AB ile ABD arasındaki ticari ilişkiler dünyadaki en yoğun ticari ilişkilerdir. Bu yoğun ilişki AB’nin ABD’nin siyasi ve güvenlik liderliğini kabul etmesi karşılığında yapılan Marshall yardımları ile bu yoğun ve birbirine bağlı ilişki ortaya çıkmıştır. Ancak giderek daha da güçlenen ve demokrasi ihraç etme ilkesi ile başarılı bir norm koyucu haline gelen AB ile ABD arasındaki ilişki asimetrik ilişkiden simetrik ilişkiye doğru evrilmektedir. 

KAYNAKÇA

Kaynak1

https://trguvenlikportali.com/wp-content/uploads/2019/10/TransatlantikIliskiler_EbruCananSokullu_v.1.pdf

Yorum Yapın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir