Son yıllarda, dünya siyaseti hızla değişen dinamiklerle şekillenmektedir. Donald Trump’ın
yönetiminden sonra, Joe Biden’in başkanlık koltuğuna oturmasıyla birlikte, ABD’nin dış politikası önemli bir dönüşüm geçirmiştir.
Biden yönetimi, sadece iç politikalarda değil, küresel düzeyde de önemli değişiklikler yapmayı hedeflemektedir. Biden’ın dış politikada izlediği yaklaşım, hem Amerika’nın geleneksel müttefikleriyle ilişkilerini yeniden yapılandırmayı, hem de yeni uluslararası tehditlere karşı stratejik adımlar atmayı amaçlamaktadır. Bu yazıda, Biden yönetiminin dış politika anlayışı, stratejik hedefleri ve küresel ilişkilerdeki rolünü üzerinde durulacaktır.
Biden Yönetiminin Dış Politika Felsefesi:
Biden, başkanlık görevine başladığında, Amerikan halkına ve dünya kamuoyuna “Amerika Geri Döndü!” mesajını vermiştir. Bu söylem, ABD’nin dış politikada izlediği daha çok diplomasiye dayalı bir yaklaşımın habercisiydi. Biden yönetiminin dış politikasındaki temel hedeflerden biri, Trump döneminde zedelenen Amerikan prestijini yeniden inşa etmekti. Trump’ın “Önce Amerika” (America First) politikası, çok taraflılık ilkesine darbe vurmuş ve küresel çapta izolasyonist bir yaklaşım benimsenmişti. Biden ise, müttefiklerle ortaklıkları güçlendirmek, uluslararası kurumlarla iş birliğini artırmak ve demokratik değerleri savunmak adına, çok taraflılık anlayışını yenidenbenimsemiştir.
Çin ile Stratejik Rekabet ve Birleşik Cephe:
Biden yönetiminin en büyük dış politika önceliklerinden biri, Çin ile olan stratejik rekabetin yönetilmesidir. Son yıllarda Çin’in küresel düzeydeki ekonomik, askeri ve diplomatik yükselişi, ABD için ciddi bir meydan okuma oluşturuyor. Biden, Çin’e karşı daha sert bir yaklaşım benimsemiş olsa da Trump’tan farklı olarak, bu stratejiyi tek başına değil, müttefikleriyle birlikte yürütmeyi tercih etmektedir. Çin’in “Yeni İpek Yolu” (Belt and Road Initiative) gibi projelerine karşı, ABD’nin daha aktif bir şekilde karşılık vermesi gerektiğini savunan Biden, aynı zamanda Asya-Pasifik bölgesindeki askeri varlığını da güçlendirmektedir. Biden, Çin’i sadece ekonomik bir rakip olarak görmemekte, aynı zamanda Pekin’in insan hakları ihlalleri ve demokratik özgürlüklere yönelik baskıları konusunda da uluslararası düzeyde sert bir duruş sergilemektedir.
Özellikle, Hong Kong’un bağımsızlığı ve Uygur Türklerine yönelik baskılar gibi konular, Biden yönetimini eleştirdiği önemli alanlardır. Biden yönetimi, Çin’e karşı diplomatik baskılar oluşturarak, Batı’yı bu konuda bir araya getirmeye çalışmaktadır. Bu bağlamda, ABD’nin Asya’daki müttefikleriyle güç birliği yaparak Çin’e karşı ekonomik ve diplomatik bir baskı stratejisi izlediği söylenebilir.
Rusya ile İlişkiler ve Yeni Soğuk Savaş Endişeleri:
Biden’ın dış politika hedeflerinden bir diğeri de, Rusya ile ilişkilerde dengeyi sağlamak ve bu ülkenin uluslararası düzeydeki tehditkâr tutumlarını dizginlemektir. Biden, Putin yönetiminin küresel ölçekteki tehditlerini, örneğin siber saldırılar, Ukrayna’ya yönelik baskılar ve seçim müdahaleleri gibi sorunları net bir şekilde gündeme getirmiştir. Ancak Biden, aynı zamanda Rusya ile stratejik dengeyi koruyarak, ikili ilişkilerdeki olası çatışmalardan kaçınmayı amaçlamaktadır. Biden yönetimi, Rusya ile yeni bir Soğuk Savaş dönemine girmemek için, pragmatik bir yaklaşım benimsemektedir. Yine de Biden yönetiminin, “Rusya’nın uluslararası düzeydeki agresif davranışlarına karşı güçlü bir duruş sergileme” amacını taşıdığı açıkça görülmektedir. NATO’nun güçlendirilmesi ve Rusya’ya yönelik daha fazla yaptırım uygulanması, Biden’ın stratejik hedeflerinin bir parçasıdır.
Orta Doğu’da Yeniden Yapılandırma:
Biden’ın Orta Doğu’daki politikaları da önemli bir dış politika hedefi olarak öne çıkmaktadır. Trump yönetiminin Orta Doğu’da uyguladığı politikalarda daha fazla askerî müdahale ve tek taraflı adımlar görülmüştür. Biden ise, bölgedeki politikaların daha çok diplomasi ve müttefik iş birliğine dayandırılmasını savunmaktadır. Özellikle, İran ile nükleer anlaşmaya geri dönme çabaları ve Suudi
Arabistan ile olan ilişkilerin yeniden yapılandırılması gibi adımlar, Biden yönetiminin Orta Doğu’daki stratejisinin temel unsurlarıdır. Biden, Orta Doğu’daki Amerikan askeri varlığını azaltmaya ve bu bölgedeki siyasi krizlerin çözülmesinde daha fazla diplomatik bir yaklaşım benimsemeye yönelik adımlar atmaktadır. Ancak bu, bölgedeki diğer güçlerle ilişkilerin yeniden şekillendirilmesini ve çok taraflı çözüm arayışlarını gerektirmektedir. İran’la yapılan nükleer görüşmeler, bu bağlamda, Biden’ın Orta Doğu’daki stratejilerinin en önemli parçalarından birini oluşturmaktadır.
İklim Değişikliği ve Küresel Güvenlik:
Biden yönetimi, dış politika hedeflerinde iklim değişikliğini de önemli bir konu olarak ele almaktadır. Biden, küresel iklim değişikliği ile mücadeleyi uluslararası güvenliğin bir parçası olarak görmektedir. Bu çerçevede, Paris İklim Anlaşması’na yeniden katılım, küresel karbon emisyonlarını azaltma taahhütleri ve yeşil enerji alanında uluslararası iş birliği gibi adımlar, Biden yönetiminin öncelikleri arasında yer almaktadır. Biden, iklim değişikliği ve çevresel faktörleri yalnızca çevre politikası değil, aynı zamanda ekonomik ve güvenlik politikaları ile de ilişkilendirerek, yeni bir küresel güvenlik anlayışı geliştirmeye çalışmaktadır.
Sonuç: Biden Dönemi ve Küresel Liderlik:
Biden yönetiminin dış politikada izlediği strateji, Amerika’nın küresel liderlik rolünü yeniden tesis etmeye yönelik bir çaba olarak değerlendirilebilir. Çok taraflılık, diplomasi ve müttefiklerle iş birliği temelinde şekillenen bu yaklaşım, ABD’nin küresel düzeyde daha güçlü ve etkili bir rol oynamasını amaçlamaktadır. Biden, hem eski düşmanlarla ilişkileri iyileştirme hem de yeni tehditlere karşı küresel bir strateji oluşturma çabası içindedir. Ancak bu hedeflerin gerçekleşmesi, sadece Biden yönetiminin değil, dünya genelindeki siyasi ve ekonomik gelişmelerin de nasıl şekilleneceğine bağlı olacaktır.
KAYNAKÇA:
Kaynak 1: Biden, J. R., Jr. (2019, July 11). The power of America’s example: The Biden plan for
leading the democratic world to meet the challenges of the 21st century [Press release]. The
Kaynak 2: American Presidency Project. https://www.presidency.ucsb.edu/documents/biden-
campaign-press-release-the-power-americas-example-the-biden-plan-for-leading-the
Kaynak 3: Daalder, I. H., & Kagan, R. (2016, April 25). The U.S. can’t afford to end its global leadership role. Brookings. https://www.brookings.edu/articles/the-u-s-cant-afford-to-end-
its-global-leadership-role/
Kaynak 4: Ivanov, I. (2018, June 19). Russia, China and the new world order. Russian International
Kaynak 5: Affairs Council. https://russiancouncil.ru/en/analytics-and-comments/analytics/russia-
china-and-the-new-world-order/
