1904’te başlayan Rus-Japon Savaşı, tarihin akışını değiştiren bir dönüm noktasıydı. Japonya, tarihinde ilk kez Batı’nın büyük güçlerinden biri olan Rusya’yı mağlup ederek dönemin zihniyetindeki ‘‘yenilmez Batı’’ algısını sarstı.
Bu savaşın temel nedeni, Japonya ve Rusya’nın Kore Yarımadası üzerindeki hakimiyet mücadelesiydi. Rusya’nın Port Arthur (Lüshunkou, Çin) gibi stratejik limanlar üzerindeki ilgisi ve Japonya’nın Asya’daki liderlik hırsı, savaşı kaçınılmaz kıldı. Ancak bu savaşı sıradan bir askeri çatışma olmaktan çıkaran şey, Japonya’nın Meiji Restorasyonu sonrası Batı teknolojisini ve savaş stratejilerini kendi kültürüyle harmanlamasıydı. Batı’nın askeri ve siyasi güçlerine meydan okuyan Japonya, bu yaptığıyla Asya’nın “uyuyan dev” olmadığını kanıtladı.
Meiji Restorasyonu ve Japonya’nın Başarısı
Savaşı Japonya’nın kazanmasında Meiji Restorasyonu’nun büyük bir etkisi vardı. 1868’de başlayan modernleşme süreci, Japonya’nın ekonomik, askeri ve politik gücünü artırmasını sağladı. Batı’daki eğitim ve teknolojiye odaklanarak sanayi devrimini kendi topraklarında gerçekleştiren Japonya, kısa sürede bölgedeki en güçlü donanmalardan birini inşa etti.
Bunun en çarpıcı örneği, savaşın kaderini değiştiren Tsushima Muharebesi’dir. 1905’teki bu deniz savaşında Japonya, Rusya’nın Baltık Filosu’nu büyük bir yenilgiye uğrattı. Modern Japon savaş gemileri ve üstün taktiklerle kazanılan bu zafer, Japonya’nın ne kadar ileri bir askeri güç haline geldiğinin göstergesiydi.
Fakat Japonya’nın başarısı sadece askeri alanla sınırlı kalmadı; Portsmouth Antlaşması ile Kore üzerindeki hâkimiyetini resmileştirdi. Bu zafer, Japonya’nın Asya’nın lideri olarak tanımlanmasını sağlarken, Batı dünyası tarafından da büyük bir dünya gücü olarak tanınmasına yol açtı.
Savaş Esnasında Çin ve Asya
Rus-Japon Savaşı sırasında Çin, Qing Hanedanlığı’nın son dönemlerini yaşıyordu. Zayıf bir ekonomi, yolsuzluk ve Batılı güçlerin baskısı altında kalan Çin, bu savaşta tarafsız bir tutum sergilemek zorunda kaldı. Fakat Japonya’nın başarısı, Çin’deki reform hareketlerini hızlandırdı ve Sun Yat-sen liderliğindeki 1911 Çin Devrimi, Japonya’nın Batı’yı yenebileceği algısından ilham aldı.
Aynı zamanda, Hindistan gibi İngiliz sömürgesi altındaki ülkelerde Japonya, bağımsızlık hareketlerinin sembolü hâline geldi. İnsanlar ‘’Japonya yaptıysa biz neden yapmayalım’’ sorusunu sormaya başladı. Mahatma Gandhi, yazılarında Japonya’nın bu büyük başarısını Asya halklarının özgüvenini artıran bir olay olarak nitelendirdi. Bu zafer, Asya’daki sömürge ülkelerinde Batı’ya karşı direnişi teşvik eden bir ilham kaynağı oldu.
Portsmouth Antlaşması ve Savaşın Uzun Vadeli Etkileri
Savaşın en somut sonuçlarından biri, 1905’te imzalanan Portsmouth Antlaşması’dır. Bu antlaşmayla Japonya, Kore üzerindeki egemenliğini kabul ettirdi ve Mançurya’daki Rus imtiyazlarının büyük bir kısmını devraldı. Ancak bu zafer, Asya’nın diğer ülkelerinde çok daha derin ve soyut bir etki bıraktı.
Japonya’nın zaferi, Asya’daki bağımsızlık hareketlerinin hız kazanmasına neden oldu. Endonezya, Vietnam ve Filipinler gibi sömürge ülkelerinde Japonya, ‘Doğu’nun Batı’ya meydan okuyuşu’ nun sembolü haline geldi. Ancak Asya gücünün yükselmesinin olumsuz sonuçları da vardı. Japonya’nın yükselişi, ilerleyen yıllarda Asya’nın diğer ülkeleriyle sorunlar yaşamasına ve Batı dünyası tarafından daha sert politikalarla karşılaşmasına neden oldu.
Özellikle Çin-Japonya ilişkileri, bu dönemde giderek daha fazla gerginleşti. Çin üzerindeki Japon baskısı, 1937’deki İkinci Çin-Japon Savaşının zeminini hazırladı. Fakat bütün zorluklara rağmen Japonya’nın bu başarısı, Asya’nın Batı’ya karşı koyabileceğini ve dünya sahnesinde bir güç dengesi oluşturabileceğini gösterdi.
Kapanış: Savaşın Mirası
Rus-Japon Savaşı, sadece bir savaş değil, Asya’nın kendi kimliğini yeniden inşa etme çabasının bir simgesidir. Japonya’nın bu zaferi, Batı’nın dünya üzerindeki hakimiyetinin sorgulanmasına sebep olarak Asya ülkelerine yeni bir güç algısı kazandırdı. Bu zafer, Batı’ya karşı direnişin sembolü haline gelerek tarihin akışını değiştirdi. Bugün bile bu savaşın bıraktığı etkiyi, Asya’nın yükselen güçlerinde ve uluslararası ilişkilerinde görebiliriz. Belki de bu savaşın en önemli mirası, şu mesajdır: “Asya, dünya sahnesinde söz sahibi olacak güce sahiptir.’’
KAYNAKÇA
Kaynak 1: https://tr.wikipedia.org/wiki/Rus-Japon_Sava%C5%9F%C4%B1
Kaynak 2: https://www.britannica.com/event/Russo-Japanese-War
Kaynak 3: https://history.state.gov/milestones/1899-1913/portsmouth-treaty
Kaynak 4: https://www.bbc.co.uk/bitesize/guides/zwxv34j/revision/5
