Türkiye Cumhuriyeti devleti olarak seçime gittiğimiz günlerde komşumuz Yunanistan’ın da aynı süreçten geçtiğini görmekteyiz. 25 Ocak 2015 tarihindeki seçimle beraber iktidar olan SYRIZA (Radikal Sol Koalisyon) 300 sandalyeli Yunanistan Parlamentosu’nun 149 sandalyesini kazanmıştı. Batı dünyasında bir ülkede ilk kez iktidar olma şansı yakalayan radikal sol, 2019 Genel Seçimlerinde %31.5 gibi kayda değer bir oy almış olsa da %39.8 oy oranı elde eden Yeni Demokrasi partisine karşı başarısız olmuştu.
SYRIZA neden kaybetti diye sorguladığımızda bunun tek ve kolay bir cevabının olmadığını görmekteyiz. Bununla alakalı okuduğum bir köşe yazısını eklemek istiyorum:
‘’Halka umut veren, açıkladığı sol Keynesyen denilebilecek Selanik Programı’yla kriz döneminde emek egemen bir müzakere programı açıklayan SYRIZA ne yazık ki Aleksis Çipras liderliğinde bu sözlerinde duramadı. 2015 referandumunda %61 Hayır çıkmasına karşın halkın iradesini çiğneyerek AB Komisyonu-AB Merkez Bankası ve IMF’den oluşan Troyka’ya büyük tavizler vererek kemer sıkma programını uyguladı. Çipras, AK Parti’nin IMF ile anlaşmayı sonuçlandırmakla böbürlenmesi benzeri bir manevrayla 2018’de istikrar programından çıkış söylemiyle prim yapacağını umuyordu. Ancak işsizlik biraz gerilemekle birlikte %18’in altına düşmeyince, 2007’de 28 bin 800 dolar olan kişi başına gelir 20 bin doları geçemeyince haliyle sade yurttaşların gazabına uğradı. Dış politikada da Trump’la, Netanyahu’yla, Suudi prens Bin Salman’la iş tutan Yunan tarihinde görülmedik ölçüde Amerikancı bir hatta savruldu’’.
Buradan da anladığımız üzere halkın oylarıyla seçilen bir başkan olmasına rağmen halkın iradesini çiğneyerek kendi bildiğini yapan Aleksis Çipras hem yaptıklarında başarısız oldu hem de halkın tepkisini daha çok üzerine çekti.
‘’ …Gündelik yaşamda dinin toplum üzerindeki etkisini azaltan, bekleneni veremese de mültecilere daha hayırhah davranan, bir hat tutturdu. Kişisel anlamda Çipras’ın “temiz” imajının fazla yıpranmadığı da söylenebilir.’’
2019 seçimlerini kaybetmiş olsa da bu davranışları sebebiyle hala %31.5 oranında ciddi bir kitlesi var. Bu da halkın sol görüşten tamamen uzaklaşmadığını gösteriyor.
‘’…SYRIZA’ya en fazla oy kaybettiren konunun Prespa anlaşmasıyla, Yunanistan’daki şovenizmin ana kaynaklarından Makedonya sorununun çözüme kavuşturulması olduğunu da hatırlatmakta yarar var.’’
Prespa Anlaşması inceleyelim:
17 Haziran 2018 tarihinde iki ülke arasında imzalanan ve 12 Şubat 2019 tarihinde yürürlüğe giren Prespa Anlaşması sonucunda Makedonya, ismini Kuzey Makedonya olarak değiştirmiştir. Bunun sonucunda Yunanistan, Kuzey Makedonya’nın AB ve NATO üyelik süreçlerinin önüne koyduğu engeli kaldırmıştır. Kuzey Makedonya ile Haziran 2019 tarihinde başlayan NATO üyeliği müzakerelerinin tamamlanması sonucunda 27 Mart 2020 tarihinde Kuzey Makedonya, NATO’nun 30. üyesi olmuştur.
Peki bundan sonra ne oldu?
On binlerce gösterici hükümeti protesto etmeye başladı. Polis ve göstericiler arasında ciddi arbedeler yaşandı, ellerinde Yunan bayrakları ile “Makedonya Yunan’dır, Makedonya’dan elinizi çekin” sloganları ile polislere molotof kokteylleri ve taşlarla saldırdılar.
4 yıllık Çipras liderliğinden sonra erken seçimle beraber iktidara Kiriakos Miçotakis liderliğinde merkez sağ çizgisindeki Yeni Demokrasi (ND) partisi geldi. Normalde görev süresi Temmuz 2023’te dolacak Miçotakis’in erken seçime gitmek için gelecek yılın bütçesini masaya yatırmadan önce seçim yasasında değişiklik tasarladığını öne süren eski Yunanistan lideri Çipras, hem ülkedeki telefon dinleme skandalının hem de ülkedeki genel ekonomik zorlukların Miçotakis’e baskı oluşturduğunun altını çizmiştir.
Siyasi gözlemciler, bu doğrultuda seçimlerin Nisan ayı başında yapılmasını öngörüyordu. Ancak 57 kişinin yaşamına mal olan ve ülke tarihinin en büyük tren kazası sonrasında seçim hesapları değişti. Tren faciası hükümete karşı haftalar süren protesto gösterilerine yol açmıştı. Demiryolları sendikalarının yıllardır bu alandaki eksiklik ve ihmallere dikkat çektiklerinin ortaya çıkması hükümete karşı öfkenin daha da artmasına neden oldu. Tren kazası sonrası Ulaştırma Bakanı Kostas Achileas Karamanlis istifa etti. Başbakan Miçotakis, kazadaki siyasi sorumluluğu üstlenip Yunan Demir Yollarına yeterince özen göstermediği gerekçesiyle hükümeti adına özür dilese de halk gözünde büyük bir prestij kaybı yaşandığı bariz bir gerçek.
Bugün kamuoyu yoklamalarına bakıldığında; seçildiği güne göre ND partisinin oylarında düşüş görülüyor. Yüzde 39,9 oy almış olan ND, bugün yüzde 34 bandına indi. Syriza‘nın oylarına bakıldığında, önceki seçimde yüzde %31.5 olan oylarında 1 puanlık bir düşüş gözleniyor. Pasok-Kınal ise %8.1 olan oyunu yüzde 11’lere çıkarmış durumda, KKE de %5.3 seviyesinden %7’ye yükselmiş durumda. %4 ve altındaki diğer partiler ise önceki seçimlerde aldıkları oyları büyük ölçüde muhafaza ediyorlar.
Bu tabloya baktığımız zaman ilk turda iktidara gelecek bir partinin olması çok zor görünüyor. İlk turda kazanan tek bir partinin görülmediği seçimin ikinci turu nasıl olacak diye baktığımızda bu sefer Yunanistan’ın ilk defa uygulayacağı ‘‘Çift turlu parlamenter sistem’’ karşımıza çıkıyor. Aşina olunan bir sistem değil ancak Yunanistan şartları böyle bir sistem gerekliliğini getirdi.
Önümüzdeki seçimle birlikte oluşturulacak koalisyonları ve değişen sistemde hükümetin nasıl kurulacağını, bu hükümetin ömrünün ne kadar süreceğini zaman gösterecek.
