ADF (Antalya Diplomasi Forumu), 2021’de Dışişleri Bakanlığı bünyesinde kurulmuş, her yıl bir yenisi gerçekleştirilen, siyasetçilerin, diplomatların, akademisyenlerin katılarak ticaret, politika üzerine konuştukları konferans toplantılardır. Bu toplantılarda üst statülü insanlar ve bilirkişiler bir araya gelerek sorunlara çözümler bulmaya çalışırlar. Bu sorunlar sadece bölgesel değillerdir; küresel olarak tartışılan sorunlar ve çözümler de vardır.
Konferans Diplomasisi Perspektifinde Antalya Diplomasi Forumu’nun Uluslararası İlişkilerdeki Rolü adlı makalede de ADF, “Siyasi liderler, diplomatlar, kanaat önderleri veya akademisyenler gibi diplomasi profesyonellerinin üst düzey buluşma noktasıdır. Dolayısıyla bu diplomasi modeli, politika ve iş alanlarından bölgesel ve küresel aktörler için fikir alışverişinde bulunmak ve uluslararası zorlukları ele almak için mükemmel bir platform sunmaktadır.” olarak tanımlanmaktadır.
ANTALYA DİPLOMASİ FORUMU-I (ADF-I)
Birincisi 18-20 Haziran 2021 tarihleri arasında Antalya’da gerçekleştirilmiştir. Bu Forum’un teması, yenilikçi diplomasi: yeni dönem, yeni yaklaşımlar olmuştur. 3 günlük süreçte 18 farklı oturum gerçekleştirilmiştir. Forumda genel olarak küresel yönetişim, Güney Kafkasya, Avrupa’nın geleceği, transatlantik ilişkiler, Ortadoğu ve Kuzey Afrika, Doğu Akdeniz, Asya bölgesel iş birliği, mülteciler ve göçmenler, ayrımcılıkla mücadele, terörizm, iş dünyası ve ekonomi, sanal dünya, bölgesel örgütler, gençlik forumu ve enerji gibi başlıklar ulusal ve uluslararası kamuoylarının önünde tartışılmıştır. Forum’a 12 devlet ve hükûmet başkanı, 4 eski devlet ve hükûmet başkanı, 50 uluslararası örgüt temsilcisi ve eski hükûmet yetkilisi ve 43 dışişleri bakanı katılmıştır. Başta Özbekistan, Azerbaycan, Gürcistan, Karadağ, Ukrayna, İran, Kırgızistan, Filistin, Irak, Hırvatistan, Katar, Afganistan, Arnavutluk, Tacikistan Cumhuriyeti, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Polonya Cumhuriyeti gibi ülkelerin dışişleri bakanları katılmıştır. Somali, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Haiti, Karadağ, Kuzey Makedonya, Kenya, Kosova gibi ülkelerin cumhurbaşkanları da katılmıştır. Bu forum aynı zamanda devlet başkanlarının da ikili görüşme yapmasına fırsat sağlamıştır. Ayrıca Çavuşoğlu, Türkiye’nin ADF ile amacını Forum öncesinde verdiği bir basın mülakatında şu şekilde vurgulamıştır: “Antalya Diplomasi Forumu’yla diplomaside sahada ve masadaki nüfuzumuzun düşünce alanında güçlendirilmesini de hedefliyoruz. Cuma gününden itibaren liderlerin katılacağı 2 oturuma ilaveten, bölgesel, küresel ve tematik konu başlıklarında 15 oturum ile çok sayıda ikili mülakat, yuvarlak masa toplantıları ve yan etkinlik gerçekleştirilecek. Antalya Diplomasi Forumu’nun bu ilk toplantısı, salgın döneminde fiziki katılımla ve tüm sağlık tedbirlerine riayet edilerek düzenlenecek en büyük uluslararası etkinliklerden biri olacak. Foruma, üst düzey devlet, hükûmet ve uluslararası kuruluş yetkilileri, kanaat önderleri, akademisyenler, parlamenterler ile medya ve özel sektör temsilcileri katılacak. Şimdiye kadar 12 devlet ve hükûmet başkanı, 43 dışişleri bakanı, 4 eski devlet ve hükûmet başkanı ile yaklaşık 50 uluslararası örgüt temsilcisi veya eski hükûmet yetkilisi katılımını teyit etti. Forumun, kısa sürede uluslararası alanda önemli bir saygınlık ve görünürlük kazanacağına inanıyoruz.”
ANTALYA DİPLOMASİ FORUMU-II (ADF-II)
ADF-II, 11-13 Mart 2022 tarihleri arasında Antalya’da gerçekleştirilmiştir. ADF’nin bu kez teması, diplomasiyi yeniden kurgulamak olmuştur. Forum 75 farklı ülkeden devlet ve hükûmet başkanları, diplomatlar, bakanlar, iş dünyası üyeleri, basın ve akademi mensuplarından oluşan 3.260 kayıtlı katılımcıya ev sahipliği yapmıştır. Üç gün süren Forum’da 17 devlet ve hükûmet başkanı, 40 uluslararası teşkilat üst düzey temsilcisi, 80 bakan; liderler paneli, yirmi yedi panel oturumu, altı teke tek söyleşi, üç yuvarlak masa toplantısı ve üç yan etkinlikte etkin şekilde yer almıştır. ADF, 42 farklı oturumda, farklı görüş ve fikirleri verimli ve yapıcı şekilde paylaşan 220 konuşmacıyı bir araya getirmiştir. ADF vesilesiyle katılımcı heyetler arasında ikili görüşme gerçekleştirilmiştir. Slovenya Cumhuriyeti, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Sierra Leone, Nijer Cumhuriyeti, Gine-Bissau, Kosova Cumhuriyeti gibi ülkelerin cumhurbaşkanları; Kosova, Kuzey Makedonya, Hırvatistan gibi ülkelerin de eski cumhurbaşkanları foruma katılmışlardır. Bangladeş Halk Cumhuriyeti, Avusturya Cumhuriyeti, Kosova, Kuzey Makedonya, Kongo Demokratik Cumhuriyeti, Bolivarci Venezuela Cumhuriyeti, Irak Cumhuriyeti, Azerbaycan Cumhuriyeti, Kamerun Cumhuriyeti, Nepal, Finlandiya, Kırgız Cumhuriyeti, Kuveyt, Katar, Orta Afrika Cumhuriyeti, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ülkelerinin de Dışişleri bakanları katılmıştır. Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, bu Forum’un açılışında bir konuşma gerçekleştirmiş ve konuşmasında ilk olarak ADF’nin uluslararası ilişkilerdeki rolüne atıf yapmıştır: “Tüm insanlığın sağlık kriziyle boğuştuğu sancılı bir dönemde Antalya’dan verdiğimiz barış, diyalog ve dayanışma mesajlarının foruma çok ayrı bir anlam kattığına inanıyorum. 2. Antalya Diplomasi Forumuna gösterilen teveccüh, forumun zaman içinde küresel diplomasinin kalbinin attığı bir zemine dönüşmesi temennimizin kısa sürede gerçeğe dönüşeceğine işaret ediyor. Rusya ve Ukrayna krizinin ardından iki ülke arasındaki ilk üst düzeyli temasın dışişleri bakanları seviyesinde dün burada gerçekleşmiş olması, forumun amacına ulaşmaya başladığını gösteriyor. Foruma iştirak eden devlet ve hükûmet başkanları, ülke temsilcileri ve diğer misafirlerimizin oturumlara yapacakları katkılar yanında, aralarında tesis edecekleri güçlü diyaloğu da önemli görüyorum.”. Erdoğan’ın dışında Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu da Forum’da önemli mesajlar vermiştir: “ADF sadece Türk diplomasisine değil, bölge ve dünya diplomasisine de bir fikir ortamı sunuyor. Forum’un temel şiarını yansıtan ‘Birlikte Düşün, Birlikte Hareket Et’ düşüncesi, 17 Devlet ve Hükûmet Başkanı, 80 Bakan, 39 Uluslararası Teşkilat temsilcisi başta olmak üzere, 75 ülkeden katılımcıyı bugün bu salonda bir araya getirdi. Dünyadaki devletlerin 3’te birinden fazlası, yaklaşık yüzde 40’ı burada en üst düzeylerde temsil ediliyor.”. Ayrıca konuşmasında Çavuşoğlu, bu ortamı BM ortamına da benzetmiştir. ADF, dünya medyası tarafından da yakından takip edilmiş ve bu kapsamda Forum’u 200’ü yabancı 585 gazeteci yerinde izlemiştir. Dünya medyası, hem ADF’de gerçekleşen Rusya – Ukrayna Dışişleri Bakanları Zirvesi’ni hem de ADF’yi gündemine taşımıştır. Dünya basını özetle krizin diplomatik yolla çözülebileceğini ve bu bağlamda gözlerin Antalya’daki kritik görüşmede olduğunu aktarmıştır. TRT Haber’in derlemesine göre örneğin Alman Tagesschau internet portalı, Antalya’da gerçekleştirilecek buluşmanın diplomasi açısından değerli olduğuna ve Rusya ile Ukrayna arasındaki ilk hükûmetler arası istişarenin Antalya’da yapılacağına işaret etmiştir.
KAYNAKÇA
Şehitoğlu Recep, Eren Erdem, “Konferans Diplomasisi Perspektifinde Antalya Diplomasi Formunun Uluslararası İlişkilerdeki Rolü”, İletişim ve Diplomasi Dergisi, Kamu Diplomasisi ve Ülke Markalama Özel Sayısı, S.7, 2022
